آسیب‌شناسی تکبر (قرآن)خود بزرگ‌بینی را تکبر گویند. کبر یکی از صفات رذیله می‌باشد که شخص دارای آن خود را برتر و بزرگ‌تر از دیگران می‌پندارد و دیگر افراد را خوار و حقیر می‌شمارد. خداوند در قرآن از آن نهی فرموده و آثار مخرب آن را ذکر نموده است. ۱ - آثار تکبر۱.۱ - مانع احسانتکبر، مانع احسان به خویشاوندان و نیازمندان: ... و بالولدین احسـنا و بذی القربی و الیتـمی‌و المسـکین و الجار ذی القربی و الجار الجنب و الصاحب بالجنب و ابن السبیل و ما ملکت‌ایمـنکم ان الله لایحب من کان مختالا فخورا. («ان الله لایحب من کان مختالا فخورا» به این نکته اشعار دارد که صفت‌های یاد شده، مبغوض خدا و مانع از احسان هستند. گفتنی است که «مختال» از ماده «خیال» است و به کسی گفته می‌شود که خود را بزرگ می‌داند. ). ۱.۲ - موجب رفتار متکبرانهخودبزرگ بینی، باعث رفتاری متکبرانه: و لاتصعر خدک للناس و لاتمش فی الارض مرحاان الله لا یحب کل مختال فخور. ۱.۳ - زمینه‌ساز سرمستیتکبر، زمینه ساز سرمستی: لکیلا تاسوا علی ما فاتکم ولاتفرحوا بما ءاتـکم و الله لایحب کل مختال فخور. ۱.۴ - باعث ختم قلبخوی متکبرانه، باعث ختم قلب: ... کذلک یطبع الله علی کل قلب متکبر جبار. ۱.۵ - موجب میل به انحرافخوی متکبرانه، زمینه ساز رویگردانی از راه کمال و میل به انحراف: ساصرف عن ءایـتی الذین یتکبرون فی الارض بغیر الحق و ان یروا کل ءایة لایؤمنوا بها و ان یروا سبیل الرشد لایتخذوه سبیلا و ان یروا سبیل الغی یتخذوه سبیلا.... ۱.۶ - باعث مجادله بیدلیلروحیه خودبزرگ بینی، باعث مجادله بی دلیل و بی اساس: الذین یجـدلون فی ءایـت الله بغیر سلطـن ءاتـیهم کبر مقتا عند الله و عند الذین ءامنوا کذلک یطبع الله علی کل قلب متکبر جبار. ۱.۷ - باعث عصیان و سرپیچیخودبزرگ بینی ابلیس، باعث عصیان وی در برابر فرمان خدا: و اذ قلنا للملـئکة اسجدوا لادم فسجدوا الا ابلیس ابی واستکبر و کان من الکـفرین. و لقد خلقنـکم ثم صورنـکم ثم قلنا للملـئکة اسجدوا لادم فسجدوا الآ ابلیس لم یکن من السـجدین• قال ما منعک الا تسجد اذ امرتک قال انا خیر منه خلقتنی من نار و خلقته من طین• قال فاهبط منها فما یکون لک ان تتکبر فیها فاخرج انک من الصغرین. قال یـابلیس ما لک الاتکون مع السـجدین• قال لم اکن لاسجد لبشر خلقته من صلصـل من حما مسنون• قال فاخرج منها... و اذ قلنا للملـئکة اسجدوا لادم فسجدوا الآ ابلیس قال ءاسجد لمن خلقت طینا• قال ارءیتک هـذا الذی کرمت علی لـئن اخرتن الی یوم القیـمة لاحتنکن ذریته الا قلیلا. فسجد الملـئکة کلهم اجمعون• الا ابلیس استکبر وکان من الکـفرین• قال یـابلیس ما منعک ان تسجد لما خلقت بیدی استکبرت‌ام کنت من العالین• قال انا خیر منه خلقتنی من نار وخلقته من طین. ۲ - پانویس۳ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲، ص۴۷۶، برگرفته از مقاله «آسیب‌شناسی اخلاقی». |